Wat zijn littekens?
Een litteken is een reactie en/of afwijking van de huid nadat deze is beschadigd door bijvoorbeeld een verbranding, schaafwond, operatie of door een bepaald ongeval. De wond verandert tijdens het genezingsproces in een litteken. Ook kan acne blijvende littekens veroorzaken. Of een litteken blijvend is, hangt af van welke huidlaag er wordt aangetast. Een oppervlakkige beschadiging verdwijnt vanzelf weer, maar een beschadiging aan de lederhuid daarentegen verandert vaak in een blijvend litteken.
Een litteken dat achterblijft na de genezing van de huid is pigmentloos en ziet er daarom witter uit dan de huid eromheen. In de meeste gevallen is deze pijnloos en vormt zicht tot ongeveer twee jaar na de beschadiging van de huid, afhankelijk van de grootte, diepte en plek van beschadiging. Er bestaan verschillende soorten ontwikkelde littekens:
Atrofisch
Bij een tekort van bindweefsel (collageen) in de huid ontstaat een atrofisch litteken. Door het weefsel tekort is de huid een stuk dunner en doorschijnender. Tijdens een wondgenezing wordt er niet genoeg bindweefsel aangemaakt, waardoor de huidlaag dieper in de huid gelegen is. Ook kunnen er andere oorzaken zijn, zoals te veel spanning op de wond, medicijnen, infecties en een slechte doorbloeding.
Keloïd
Een keloïd is een goedaardige verdikking van de huid dat bestaat uit overmatig littekenweefsel. Een keloïd groeit buiten de beschadiging van de huid en het huidoppervlak. Oorzaken van dit soort littekens zijn brandwonden, ontstekingen, insectenbeten, chirurgische ingrepen en daarnaast kan het zetten van piercings de kans op keloïd littekens vergroten.
Hypertrofisch
Wanneer er een overschot is aan bindweefselcellen en de bloedvoorziening is verhoogd, kan er een hypertrofisch litteken ontstaan. Dit litteken ligt boven op de huid, maar ontwikkelt zich tot de randen van de beschadigde huid. Het litteken is rood en kan erg jeuken.
Striemen (oftewel striae)
Wanneer de huid zich in een korte tijd snel uitrekt, scheurt het onderhuidse bindweefsel en ontstaan er littekens in de vorm van striemen. Deze striemen zijn aan het begin paars van kleur, maar verkleuren naarmate de tijd vordert tot wit waardoor ze minder opvallen.
Wijdverspreide littekens
Deze littekens lopen over een groot deel van het lichaam en ontstaan vaak na een chirurgische ingreep of brandwonden. Bij brandwonden is de vorm van het litteken afhankelijk van de mate waarin de huid verbrand is. Een litteken bij een eerstegraads verbranding is minder zichtbaar dan bij een derdegraads verbranding, waarbij de diepere huidlagen beschadigd zijn.
Er zijn zowel niet-operatieve als operatieve (chirurgische) methodes waarmee littekens vermindert kunnen worden en in sommige gevallen zelfs geheel verwijderd kunnen worden. De mogelijke methodes worden hieronder toegelicht.
Niet-operatieve methoden om littekens te verminderen:
- (Litteken)pleisters: Deze worden gedurende 12 uur op de huid geplakt. De behandeling met deze pleisters duurt ongeveer acht weken. De pleisters kunnen bestaan uit siliconen of polyurethaan.
- Crèmes: Bestaande uit Vitamine A en E. Er is nog niet wetenschappelijk bewezen dan deze crèmes helpen en in sommige gevallen kunnen de littekens worden verergerd of ontstaat er irritatie rondom het litteken. Het is dus belangrijk om eerst je (huis)arts te raadplegen om te vragen of een littekencrème geschikt is voor jouw soort litteken
- Siliconentherapie: Deze behandeling is alleen geschikt voor keloïd en hypertrofische littekens. De therapie bestaat uit het aanbrengen van silicone gels en/of sprays voor een periode van ongeveer twee maanden. Door de siliconen worden de littekens zachter, vlakker en gladder gemaakt.
- Injecties: Injecties met corticosteroïden kunnen de productie van collageen verminderen en daardoor de groei van bindweefsel vertragen. Het littekenweefsel wordt op deze manier vertraagd.
- Cryotherapie: Bij deze behandeling worden littekens voor 10 tot 30 seconden bevroren, waardoor de dikte van het litteken wordt verminderd.
- Camouflagetherapie: Bij deze behandeling worden kleurafwijkingen van de huid verbeterd. In de tussentijd kan er camouflerende make-up worden gedragen.
- Compressietherapie: Bij deze therapie wordt er gebruik gemaakt van druk die wordt uitgeoefend op de littekens. Dit wordt gedaan door middel van een spons, plastic plaatje of elastische kleding die druk uitoefent op het litteken waardoor deze in dikte afneemt en minder zichtbaar wordt.
Operatieve methoden om littekens te verminderen:
- Chemische peeling: Hierbij wordt er een peeling (chemische stof) aangebracht op de huid die tot die in de huidlagen doordringt. Hierdoor wordt celdeling vergroot en ontstaat er een vernieuwing van de opperhuid. De oude huid schilfert af en een nieuwe huid ontstaat hieronder.
- Laserbehandeling: Met diverse laserbehandelingen kunnen littekens minder zichtbaar worden. Voorbeelden hiervan zijn laserbehandelingen met CO2 of een laser peeling.
- Dermabrasie: Deze chirurgische behandeling schaaft een stukje van de huid af en zorgt voor minder zichtbare littekens wanneer de huid geneest. Deze behandeling is alleen geschikt voor atrofische littekens.
- Littekencorrectie: Wanneer een litteken dusdanig groot is kan deze chirurgisch worden verwijderd. Hierna worden de huidranden weer aan elkaar vastgemaakt, zodat er een kleiner litteken ontstaat.
