Borst reconstructie: Lees hier alles wat je moet weten.

De beslissing om (al dan niet) een borstreconstructie te ondergaan is geheel persoonlijk. Je weet vaak zelf wat je het belangrijkst vindt bij het maken van de keuze, maar houd rekening met je levensstijl, je financiën, hoe lang je vrij kunt nemen voor herstel, en het esthetische resultaat dat je wenst.

Als je overweegt een borstreconstructie te laten uitvoeren, helpt het meestal om dit met een plastisch chirurg te bespreken. Een chirurg die goed bij je past, zal je niet dwingen tot een beslissing die niet goed voor je voelt.

Met de plastisch chirurg kun je alle reconstructie mogelijkheden bespreken, zodat je een goede en weloverwogen keuze kunt maken. Er zijn zelden medische en/of andere redenen die een reconstructie in de weg staan. Je hoeft bijvoorbeeld niet bang te zijn dat een reconstructie het controleonderzoek van de borst(en) belemmert. Ook vormt reconstructie geen extra risico op terugkeer van de ziekte in het operatiegebied, of het ontstaan van uitzaaiingen.

Voor een borstreconstructie zijn er drie mogelijkheden:

1. Borstreconstructie met een tissue expander en een siliconenprothese.
2. Borstreconstructie met lichaamseigen weefsel van de buik, bil of dij (inclusief DIEP-lap).
3. Borstreconstructie met rugspier (Latissimus Dorsi) en eventueel een siliconenprothese.

De meest gebruikte mogelijkheden zijn de borstreconstructie met een tissue expander en een siliconen prothese en de borstreconstructie met lichaamseigen weefsel van de buik, bil of dij (ook wel de “DIEP-lap”) reconstructie. Bij de eerste methode wordt hetzelfde type implantaten gebruikt als bij een cosmetische borstvergroting, terwijl bij de tweede methode je eigen weefsel – waaronder huid, vet, bloedvaten (die op een nieuwe plaats worden gehecht) en soms spieren – uit een ander deel van het lichaam – worden gebruikt om de borst te reconstrueren. 

Een groot deel van de patiënten kiest voor implantaten, mede doordat meer plastisch chirurgen ervaring hebben met borstreconstructies op basis van implantaten. Borstreconstructie met gebruik van eigen weefsel vereist een aanvullende opleiding in reconstructieve microchirurgie, waarin niet alle borstchirurgen gespecialiseerd zijn.  

Daarnaast is implantaat chirurgie – zoals een borstvergroting – een minder gecompliceerde procedure. Deze kan in de helft van de tijd worden uitgevoerd en is aanzienlijk gemakkelijker te herstellen, met een korter ziekenhuisverblijf (één of twee nachten in plaats van meerdere nachten) omdat slechts één deel van het lichaam is geopereerd. Daarnaast hebben niet alle vrouwen voldoende overtollige huid en vet op andere delen van hun lichaam om de gewenste grootte van de borst te reconstrueren. 

Je beslist samen met je oncoloog en plastisch chirurg welk type reconstructie voor het beste voor je is, rekening houdend met bovengenoemde factoren en of je mastectomie therapeutisch of profylactisch is; je gezondheid en lichaamsvorm; en hoeveel weefsel er verwijderd moet worden als onderdeel van je behandeling.

Indien er ruimte gemaakt moet worden voor de definitieve prothese, wordt er vaak eerst een tijdelijke expander prothese geplaatst(een soort ‘ballonnetje’). Hierbij wordt direct na de amputatie operatie (of enige tijd daarna) de eventuele expander prothese onder de grote borstspier geplaatst. Er wordt gebruik gemaakt van de plek van het litteken van de borstamputatie zodat in principe geen extra littekens ontstaan. Hierna zal de de wond gesloten worden en een drain achtergelaten worden. De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose) en duurt in totaal 1 tot 2 uur. 

Na de eerste operatie blijf je minimaal 1 nacht in het ziekenhuis. Twee weken na de operatie ga je terug naar de polikliniek voor het vullen van de expander. Door de huid heen wordt we de prothese met een naaldje aangevuld, via een ventiel met een metalen onderlaag. Hierna zal de prothese elke week met vloeistof (fysiologisch zout) worden gevuld totdat het gewenste volume is bereikt. Gemiddeld zijn er 6 tot 8 vullingen nodig.

Na een noodzakelijke rustperiode van ongeveer 3 maanden volgt de tweede operatie. Hierbij verwisselen we de expander prothese voor de definitieve prothese. De definitieve prothese is meestal gevuld met siliconen en heeft een anatomische (‘druppel’-)vorm met een geruwd oppervlak. De borst zal iets minder natuurlijk ogen dan wanneer u kiest voor een reconstructie met lichaamseigen weefsel. Het herstel duurt ongeveer 6 weken.

Bij de DIEP lap borstreconstructie wordt een nieuwe borst gemaakt met huid en vetweefsel van de buik. Het bijzondere van een DIEP lap borstreconstructie is dat bij de transplantatie van huid en vetweefsel van de onderbuik de dieper gelegen buikspieren gespaard worden.

Om de buikspieren te kunnen sparen moeten de kleine bloedvaatjes (perforatoren) die door de spieren naar het vet en de huid lopen zorgvuldig worden vrij geprepareerd tot aan de hoofdvaten in de lies. Deze hoofdvaten worden doorgenomen en, na transplantatie van de DIEP lap naar de borstregio, met behulp van de operatiemicroscoop aangesloten op de bloedvaatjes naast het borstbeen. Soms is het nodig om een klein stukje rib te verwijderen, om zo beter bij de bloedvaatjes te kunnen komen.

Als hierna de bloedcirculatie in de DIEP lap hersteld is wordt van de DIEP lap een borst gevormd. De buikwond wordt direct gesloten en de navel wordt door een kleine huidopening naar buiten geleid en vastgehecht. Het eindresultaat is een litteken in de bikinilijn en rondom de navel zoals na een cosmetische buikwandcorrectie. De ingreep duurt ongeveer vier tot acht uur, afhankelijk of het gaat om een eenzijdige of een dubbelzijdige ingreep.

Een borstreconstructie met een prothese is meestal een redelijk eenvoudige operatie. Het herstel is meestal sneller dan na een reconstructie met lichaamseigen weefsel. De borst met prothese voelt kouder aan. Bij een borstamputatie verwijdert de chirurg al het borstklierweefsel, inclusief de borsttumor. De huid blijft meestal intact.

Wanneer een reconstructie met uitsluitend een prothese niet mogelijk of gewenst is, kan er lichaamseigen weefsel toegevoegd worden.  Wanneer je bijvoorbeeld bent bestraald op de borstkas, kan de ‘huid envelop’ ongeschikt zijn om te worden opgerekt. In dat geval kan de rugspier (latissimus dorsi) verplaatst worden, al dan niet samen met huid van de rug. Het volume kan vergroot worden door vet van de rug mee te nemen en door het plaatsen van een (expander)prothese onder de rugspier. Deze methode is technisch iets complexer dan wanneer er uitsluitend een prothese gebruikt wordt.

Tijdens deze operatie wordt er een snee (en dus een nieuw litteken) op de rug gemaakt om de spier vrij te leggen. Hierna wordt de spier (en eventuele huid) naar de voorkant van de borstkas gebracht, waarbij de eigen bloedvoorziening van de spier intact blijft in de oksel. Hierna wordt er een drain geplaatst en de rug weer dicht gehecht. Bij de borstkas kan er (eventueel) een tijdelijke (expander)prothese onder de verplaatste rugspier geplaatst worden. In enkele gevallen kan de definitieve prothese direct geplaatst worden, tijdens de verplaatsing van de rugspier. Na de operatie wordt de huid gehecht en wordt er een drain achtergelaten.De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose) en duurt in totaal ongeveer 4 uur.

Na de operatie blijf je gemiddeld 2 à 3 nachten in het ziekenhuis. Indien er een expander prothese is geplaatst, moet je na 2 weken na de operatie terug naar de polikliniek voor het vullen van de prothese. Het herstel duurt ongeveer 6 weken. In het geval van een expander prothese, wordt deze na 4 tot 6 maanden verwisseld door de definitieve prothese.

• Sommige risico’s van een borstreconstructie-operatie zijn vergelijkbaar met die van de meeste andere operaties: infectie, slechte littekens, problemen met de anesthesie, en bloedingen. Deze complicaties zijn zeldzaam, maar je arts zal ze vóór de operatie met je bespreken. 

De kans op complicaties bij borstreconstructies is vaak groter dan bij andere operaties. Operaties duren meestal langer en er zijn meerdere chirurgen bij betrokken, met minder gezond weefsel en een grotere kans op een aangetast immuunsysteem dan bij electieve borstchirurgie. Volgens studies die in 2018 zijn gepubliceerd, ontwikkelt 33% van de vrouwen in de komende twee jaar een complicatie als gevolg van de operatie en kiest 20% voor meer operaties. In 5% van de gevallen mislukt de reconstructie. 

Risico’s en complicaties die specifiek zijn voor reconstructie met implantaten zijn onder meer een verkeerde positie van het implantaat, scheuren van het implantaat of het ontstaan van kapsel contractuur. Het littekenweefsel rondom de prothese gaat dan samentrekken. Een prothese is lichaamsvreemd materiaal en veroorzaakt altijd kapsel vorming. Dit betekent dat er littekenweefsel rondom de prothese ontstaat. Dit is op zich geen probleem, behalve het kapsel gaat samentrekken. Dit heet een kapsel contractuur. Een ernstige kapsel contractuur zorgt ervoor dat de borst vaster en pijnlijk aanvoelt en van vorm verandert. Ook dan moet de prothese worden vervangen. Daarnaast zou er een scheur kunnen ontstaan in de prothese, waarna de prothese moet worden vervangen.

Bij borstreconstructie met rugspier (Latissimus Dorsi) en eventueel een siliconenprothese zijn de mogelijke korte termijn complicaties die te maken hebben met de rugspier: wondvocht (seroom) op de rug (verdwijnt meestal spontaan door het dragen van strakke kleding, soms is het nodig de vochtophoping op de polikliniek aan te prikken), en een trekkend gevoel in de oksel (dat kan bij ernstige klachten met een relatief kleine operatie worden verholpen). Mogelijke lange termijn complicaties die te maken hebben met de rugspier zijn: verminderde kracht van armbewegingen boven het hoofd en soms blijft het litteken (pijnlijk) trekken. Het gemis van de rugspier geeft doorgaans verder geen klachten. 

Als laatste zijn er bij borstreconstructie met lichaamseigen weefsel inclusief DIEP-lap ook een aantal complicaties mogelijk. De mogelijke algemene complicaties en complicaties bij zowel borst als buik zijn de kans op een nabloeding of een infectie, trombose been en longembolie, mede als gevolg van de lange ligduur (om die kans te verkleinen krijgt u tijdens de operatie en de dagen erna voetpompen). Mogelijke complicaties bij de buik zijn kans op wondvocht (seroom), en dat de buikhuid wat doof aan kan voelen na de operatie. Als laatste is een mogelijke complicatie bij de borst: gedeeltelijke of gehele afsterving van de DIEP-lap, bijvoorbeeld als gevolg van een stolsel in de bloedvaten. Als dit niet direct kan worden opgelost, kan in tweede instantie een nieuwe borst worden gemaakt met een andere methode.

De kans op complicaties is bij elke reconstructie methode veel minder als je een BMI hebt beneden de 30 en niet rookt.  

De nazorg na een borstreconstructie is erg belangrijk voor het herstel. Een borstreconstructie is namelijk een ingrijpende operatie en je lichaam heeft voldoende tijd nodig om volledig te herstellen. Na een borstreconstructie moet je dan ook zeker zes weken rustig aan doen. In deze periode wordt het afgeraden om te sporten of te zwemmen. Ook zul je zwaar tillen en het optillen van kinderen moeten vermijden. Na ongeveer vier weken zulke lichte activiteiten rustig aan weer kunnen oppakken. Het genezingsproces wordt versneld wanneer je de juiste voorbereiding treft en je gezondheid voor de reconstructie optimaal is.

De hersteltijd van een borst reconstructie verschilt per persoon, en is afhankelijk van je persoonlijke gezondheid. Desalniettemin zal je zeker 6 weken moeten herstellen. Hoe lang het herstel precies duurt, is ook afhankelijk van welk type borstreconstructie je kiest. Sommige vrouwen voelen zich na een paar weken de oude, bij anderen duurt dit een paar maanden.

Hoe snel je de uiteindelijke resultaten van je borstreconstructie zult zien, hangt af van je lichaamsbouw en het type reconstructie dat je hebt ondergaan. Bij borstimplantaten zul je onmiddellijk resultaat zien, maar bij flap-reconstructie duurt het langer voordat je resultaat ziet. Bij flap reconstructie worden grotere incisies gemaakt en is er vaak sprake van meer zwelling, waardoor de resultaten verborgen blijven totdat je genezen bent. 

Ongeacht het type reconstructie, geduld is je beste vriend – het kan tot een jaar duren voordat je de uiteindelijke resultaten ziet. Implantaten hebben tijd nodig om zich volledig te nestelen, en je lichaam heeft evenveel tijd nodig om te genezen van een flap-reconstructie. Het kan ongeveer drie tot zes maanden duren voordat de meeste vrouwen de uiteindelijke grootte en het uiteindelijke uiterlijk van hun gereconstrueerde borsten zien, dus wees geduldig.

Een borst reconstructie is veilig, mits de behandeling deskundig is uitgevoerd. Zorg er dus voor dat je een kliniek uitzoekt met een behandelend arts die BIG-gecertificeerd is en is aangesloten bij de NVPC of NVCG. Je kunt de arts altijd vragen naar zijn/haar ervaring, bijscholing, en voorbeeldfoto’s als je er zeker van wilt zijn dat je een goede keus maakt.

Ja, in Nederland wordt een borst reconstructie vrijwel altijd door de verzekering vergoed. Een borstreconstructie wordt niet gezien als een verfraaiende ingreep, maar als een behandeling om de gevolgen van een borstamputatie zo goed mogelijk te herstellen.Eventuele vergoeding door zorgverzekeraars kan jaarlijks – door landelijke regels – wijzigen, dus zorg dat je altijd je zorgverzekeraar contact voordat je een behandeling ondergaat. 

Hoewel de meeste vrouwen kiezen voor een borstreconstructie, doen sommigen dat niet. Na meerdere operaties en chemokuren willen ze gewoon klaar zijn met alles zodat ze kunnen genezen. Anderen hebben medische aandoeningen of financiële situaties die reconstructie moeilijk maken. En sommigen maken zich zorgen over het feit dat een borst reconstructie niet risicoloos is. 

Je moet je vooral niet onder druk gezet voelen om een borstreconstructie te ondergaan, als dat niet is wat je wilt. Als je niet kiest voor een borstreconstructie, maar van tijd tot tijd toch wat meer vorm aan je borsten wilt geven, zijn er verschillende borstvormen en -protheses. Sommige vormen stop je makkelijk in een beha, en een aantal soorten kunnen in een badpak worden gedragen. Er zijn ook op maat gemaakte prothesen die worden aangepast aan je huidskleur en lichaamsvorm. 

Homsy, A., Rüegg, E., Montandon, D., Vlastos, G., Modarressi, A., & Pittet, B. (2018). Breast Reconstruction: A Century of Controversies and Progress. Annals of plastic surgery, 80(4), 457–463. https://doi.org/10.1097/SAP.0000000000001312

Li, Y., Wang, X., Thomsen, J. B., Nahabedian, M. Y., Ishii, N., Rozen, W. M., Long, X., & Ho, Y. S. (2020). Research trends and performances of breast reconstruction: a bibliometric analysis. Annals of translational medicine, 8(22), 1529. https://doi.org/10.21037/atm-20-3476

Prantl, L., Moellhoff, N., von Fritschen, U., Giunta, R. E., Germann, G., Kehrer, A., Lonic, D., Zeman, F., Broer, P. N., & Heidekrueger, P. I. (2020). Immediate versus secondary DIEP flap breast reconstruction: a multicenter outcome study. Archives of gynecology and obstetrics, 302(6), 1451–1459. https://doi.org/10.1007/s00404-020-05779-w